تشبیه به آب (قرآن)قرآن کریم در موارد بسیاری برای تبیین مسایل از تشبیه استفاده کرده است. در این مقاله آیات مرتبط با تشبیه به آب معرفی می‌شوند. ۱ - ماندگاری و سودمندی حق••• ماندگاری حق، مانند ماندگاری آب پوشیده شده با کفهای سیلاب: «... کذلک یضرب الله الحق و البـطـل... و اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض...؛ (همو که) از آسمان آبی فرو فرستاد پس رودخانه‌هایی به اندازه گنجایش خودشان روان شدند و سیل کفی بلند روی خود برداشت و از آنچه برای به دست آوردن زینتی یا کالایی در آتش می‌گدازند هم نظیر آن کفی برمی آید خداوند حق و باطل را چنین مثل می‌زند اما کف بیرون افتاده از میان می‌رود ولی آنچه به مردم سود می‌رساند در زمین (باقی) می‌ماند خداوند مثلها را چنین می‌زند.» ••• ثبات و سودمندی حق، مانند ثبات و سودمندی آب : «انزل من السماء ماء... اودیة بقدرها فاحتمل السیل... کذلک یضرب الله الحق... فاما الزبد فیذهب جفاء واما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض...؛ (همو که) از آسمان آبی فرو فرستاد پس رودخانه‌هایی به اندازه گنجایش خودشان روان شدند و سیل کفی بلند روی خود برداشت و از آنچه برای به دست آوردن زینتی یا کالایی در آتش می‌گدازند هم نظیر آن کفی برمی آید خداوند حق و باطل را چنین مثل می‌زند اما کف بیرون افتاده از میان می‌رود ولی آنچه به مردم سود می‌رساند در زمین (باقی) می‌ماند خداوند مثلها را چنین می‌زند.» ۲ - دین زنده کننده قلبهادین، از جهت زنده کردن قلبها، مانند آب باران: «او کصیب من السماء... ؛در حقیقت دین نزد خدا همان اسلام است و کسانی که کتاب (آسمانی) به آنان داده شده با یکدیگر به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنکه علم برای آنان (حاصل) آمد آن هم به سابقه حسدی که میان آنان وجود داشت و هر کس به آیات خدا کفر ورزد پس (بداند) که خدا زود شمار است.» برداشت یاد شده بر این اساس است: همان گونه که زمین به واسطه باران زنده می‌شود، قلبها نیز با دین زنده می‌شوند. ۳ - زوال‌پذيرى بهره‌مندى از دنيا••• شبيه زوال‌پذيرى بهره‌مندى از دنیا به زوال‌پذيرى آب موجود در گیاهان: ۱. «انما مثل الحیوة الدنیا کماء انزلنـه من السماء فاختلط به نبات الارض مما یاکل الناس و الانعـم حتی اذا اخذت الارض زخرفها و ازینت و ظن اهلها انهم قـدرون علیها اتـها امرنا لیلا او نهارا فجعلنـها حصیدا کان لم تغن بالامس... ؛در حقیقت مثل زندگی دنیا بسان آبی است که آن را از آسمان فرو ریختیم پس گیاه زمین از آنچه مردم و دامها می‌خورند با آن درآمیخت تا آنگاه که زمین پیرایه خود را برگرفت و آراسته گردید و اهل آن پنداشتند که آنان بر آن قدرت دارند شبی یا روزی فرمان (ویرانی) ما آمد و آن را چنان درویده کردیم که گویی دیروز وجود نداشته است این گونه نشانه‌ها (ی خود) را برای مردمی که اندیشه می‌کنند به روشنی بیان می‌کنی.» ۲. «واضرب لهم مثل الحیوة الدنیا کماء انزلنـه من السماء فاختلط به نبات الارض فاصبح هشیمـا تذروه الریـح...؛ و برای آنان زندگی دنیا را مثل بزن که مانند آبی است که آن را از آسمان فرو فرستادیم سپس گیاه زمین با آن درآمیخت و (چنان) خشک گردید که بادها پراکنده اش کردند و خداست که همواره بر هر چیزی تواناست.» ••• همانندى زندگی دنيا و زوال آن به آب عامل سرسبزى شگفت‌انگيز زمین و خشك شدن آن: «اعلموا انما الحیوة الدنیا... کمثل غیث اعجب الکفار نباته ثم یهیج فتره مصفرا ثم یکون حطـمـا...؛ بدانید که زندگی دنیا در حقیقت بازی و سرگرمی و آرایش و فخرفروشی شما به یکدیگر و فزون جویی در اموال و فرزندان است (مثل آنها) چون مثل بارانی است که کشاورزان را رستنی آن ( باران) به شگفتی اندازد سپس (آن کشت) خشک شود و آن را زرد بینی آنگاه خاشاک شود و در آخرت ( دنیا پرستان را) عذابی سخت است و (مؤمنان را) از جانب خدا آمرزش و خشنودی است و زندگانی دنیا جز کالای فریبنده نیست.» ۴ - عدم پاسخگویی معبودان مشرکانتشبيه پاسخ ندادن معبودان مشرکان به دعوت آنان، به نرسيدن آب به لب تشنه دور از آن: «... و الّذين يدعون من دونه لايستجيبون لهم بشى‌ء إلّاكبسط كفّيه إلى الماء ليبلغ فاه و ما هو ببلغه ....؛ آنان که جز او را مى‌خوانند هيچ پاسخشان نمى‌گويند. همانند کسى که دو دست به سوى آب برد تا آب به دهان رساند و نتواند که آب به دهان رساند...» ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۷۵، برگرفته از مقاله «تشبیه به آب» مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۱۰۸، برگرفته از مقاله «تشبیه به آب». |